Мақала туралы ақпарат
Мақаланың жарияланған күні
2020-12-30
Мақала беті
36-42
Бөлім
Өнер және гуманитарлық ғылымдар
Лицензия
Аңдатпа
1920 жылдарға дейін Қазақстанда ән өнерінің дәстүрлі түрлері жұмыс істеді. Еуропалық опера мектебіне тән формалар алғашқы ұлттық опералық спектакльдердің қойылуына байланысты кейінге қалдырылды (1934-1937 жж.). Қазақ халқының мәдениетіндегі өзгерістер өзара іс-қимыл мен өзара әсер процесінде вокалдық орындаушылыққа тән ерекшеліктерді қалыптастырады, халық-кәсіби орындаушылар ортасынан шыққан қазақ сахнасының алғашқы опера әншілеріне опера шеберлігінің биіктеріне қол жеткізуге мүмкіндік берген бірегей синтезді жасауға ықпал етті. Күләш Байсейітованың шығармашылығының жарқын мысалы. Халықтық ән өнерінің өкілі ретінде ол өзінің «ашық» дыбысымен, тембрдің тазалығымен және Сарыарқаның аймақтық дәстүрінде жас кезінен бастап төмен дауыспен халық әндерін, жырларын, қиссаларын шырқады. Күләш Байсейітова вокалдық орындаушылық пен академиялық опера саласының этникалық дәстүрін синтездеудің бірегей мүмкіндігін айқын көрсете отырып, Қазақстанда Еуропалық опералардың жеке партияларын орындаған алғашқы ұлттық әнші болды. Мұндай феномен белгілі бір тарихи кезеңде, қоғамдық-саяси жүйенің ауысуы нәтижесінде қазақтардың дәстүрлі мәдениетіне еуропалық жанрлар мен музыка ойнау нысандары енгізілген кезде ғана мүмкін болды.
Тірек сөздер
Күләш Байсейітова
дәстүрлі әншілер
қазақ операсы
музыкадағы вестернизация
Дереккөздер тізімі және References
Абулгазина Г.К. Казахская эпическая опера семидесятых годов. Автореф.дис…канд.искусствоведения.-М., 1990, 16 с.
Аспелунд Д. Развитие певца и его голоса. – М. –Л.: Музгиз, 1952, 190 с.
Байсеитов К. На всю жизнь.- Алма-Ата: 1983, с. 285.
Бисенова Г. Национальные традиции в оперном искусстве Казахстана. Известия АН КазССР, серия филологическая. – Алма-Ата, 1974, № 2, с. 56-60.
Брусиловский Е.Г. Воспоминания.// ЦГА РК, фонд 999, опись 1.
Виноградов В.С. Вопросы развития национальных музыкальных культур в СССР. Сб.ст. – М.: Советский композитор, 1961, 303 с.
Гончарова Л.А. Зарождение казахского музыкального театра. //Музыка и музыканты братских народов Советского Союза. - Л.: Музыка, 1972, с. 141-154.
Джумалиева Т.К. Опера «Биржан и Сара». К вопросу традиции и новаторства. //Мукан Тулебаев. К 80-летию со дня рождения.- Алма-Ата, 1992, с. 57-70.
Джумалиева Т.К. Традиция айтыса в казахской опере. //Известия АН КазССР, серия филологическая, 1981 №4.
Джумалиева Т.К. Национальная песенная традиция в опере М.Тулебаева «Биржан и Сара». //Вопросы истории и теории музыки в Казахстане.- Алма-Ата: Онер, 1984, с. 134-146.
Елеманова С. Профессионализм устной традиции в песенной культуре казахов. Автореф. дисс…канд. искусствоведения.- Л.: 1984.
Елеманова С. О социологической специфике профессионального музыкального искусства. //Социологические аспекты изучения музыкального фольклора.- Алма-Ата: Наука, 1978, с. 56-58.
Елеманова С. О профессионализме в дореволюционной казахской музыкальной культуре. //Известия АН КазССР, сер. филологическая, 1981, № 4, с. 49-56.
Елеманова С.А. Индивидуальный стиль в казахской устно-профессиональной традиции. //Борбад и художественные традиции народов Центральной и Передней Азии: история и современность.- Душанбе: Дониш, 1990, с. 468-470.
Кетегенова Н.С. Мукан Тулебаев.- Алматы: Онер, 1993, 208 с.
Кузембаева С. Воспеть прекрасное. - Алма-Ата: Онер, 1982, 103 с.
Орленин В.Н. Фонетика пения и особенности методики обучениясовременных казахских оперно-концертных певцов. Автореф. дисс…канд.искусствоведения. - Л., 1980, 25 с.
Орленин В.Н. Скрытые резервы вокального образования //Проблемы музыкального образования и методики. - Алма-Ата, 1990, с. 18-28.
Abulgazina G.K. Kazahskaâ èpičeskaâ opera semidesâtyh godov. Avtoref.dis…kand.iskusstvovedeniâ.-M., 1990, 16 p.
Aspelund D. Razvitie pevca i ego golosa. – M. –L.: Muzgiz, 1952, 190 p.
Bajseitov K. Na vsû žizn’.- Alma-Ata: 1983, p. 285.
Bisenova G. Nacional’nye tradicii v opernom iskusstve Kazahstana. Izvestiâ AN KazSSR, seriâ filologičeskaâ. – Alma-Ata, 1974, № 2, pp. 56-60.
Brusilovskij E.G. Vospominaniâ.// CGA RK, fond 999, opis’ 1.
Vinogradov V.S. Voprosy razvitiâ nacional’nyh muzykal’nyh kul’tur v SSSR. Sb.st. – M.: Sovetskij kompozitor, 1961, 303 p.
Gončarova L.A. Zaroždenie kazahskogo muzykal’nogo teatra. //Muzyka i muzykanty bratskih narodov Sovetskogo Soûza. - L.: Muzyka, 1972, pp. 141-154.
Džumalieva T.K. Opera «Biržan i Sara». K voprosu tradicii i novatorstva. //Mukan Tulebaev. K 80-letiû so dnâ roždeniâ.- Alma-Ata, 1992, pp. 57-70.
Džumalieva T.K. Tradiciâ ajtysa v kazahskoj opere. //Izvestiâ AN KazSSR, seriâ filologičeskaâ, 1981 №4.
Džumalieva T.K. Nacional’naâ pesennaâ tradiciâ v opere M.Tulebaeva «Biržan i Sara». //Voprosy istorii i teorii muzyki v Kazahstane.- Alma-Ata: Oner, 1984, pp. 134-146.
Elemanova S. Professionalizm ustnoj tradicii v pesennoj kul’ture kazahov. Avtoref. diss…kand. iskusstvovedeniâ.- L.: 1984.
Elemanova S. O sociologičeskoj specifike professional’nogo muzykal’nogo iskusstva. //Sociologičeskie aspekty izučeniâ muzykal’nogo fol’klora.- Alma-Ata: Nauka, 1978, pp. 56-58.
Elemanova S. O professionalizme v dorevolûcionnoj kazahskoj muzykal’noj kul’ture. //Izvestiâ AN KazSSR, ser. filologičeskaâ, 1981, № 4, pp. 49-56.
Elemanova S.A. Individual’nyj stil’ v kazahskoj ustno-professional’noj tradicii. //Borbad i hudožestvennye tradicii narodov Central’noj i Perednej Azii: istoriâ i sovremennost’.- Dušanbe: Doniš, 1990, pp. 468-470.
Ketegenova N.S. Mukan Tulebaev.- Almaty: Oner, 1993, 208 p.
Kuzembaeva S. Vospet’ prekrasnoe. - Alma-Ata: Oner, 1982, 103 p.
Orlenin V.N. Fonetika peniâ i osobennosti metodiki obučeniâsovremennyh kazahskih operno-koncertnyh pevcov. Avtoref. diss…kand.iskusstvovedeniâ. - L., 1980, 25 p.
Orlenin V.N. Skrytye rezervy vokal’nogo obrazovaniâ //Problemy muzykal’nogo obrazovaniâ i metodiki. - Alma-Ata, 1990, pp. 18-28.
Жарияланған:
2020-12-30
Редакцияға түсті:
2024-02-02
Журнал нөмірі
№ 4
Том
8
Мақаланы жүктеп алу
English