Ә. Желдібаевтың «Ерке сылқым» күйінің музыкалық-стильдік ерекшеліктері

Дария Әділбаева

Download article Kazakh

Author

Dariya Adilbayeva

Master Degree Student, Musicology and Composition Department

Kurmangazy Kazakh National Conservatory

Kazakhstan

Article information

Article publication date

2021-06-30

Article Page

28-36

Chapter

Arts & Humanities

License

Attribution-NonCommercial-NoDerivs 4.0 International

Abstract

The relevance of the chosen topic is due to the insufficient study of A.Zheldibaev's "Erkesylkym" kyui has a half-century history. For about half a century, the kyui, the creation of which was based on the author's memories of his first love, has wide popularity not only in the national musical culture, but also among the Kazakhs of the near and far abroad. Earlier, kyu was not an object of analysis for ethnomusicological study. Publicist authors mainly wrote about the artistic and aesthetic features of "Erkesylkym". The purpose of this article is to determine the place and meaning of A. Zheldibaev'skyui in the context of contemporary Russian musical culture. This goal determined the fulfillment of such tasks as:

Designation of the place of A. Zheldibayev's "Yerkesilkym" kyu in the Zhetysudombra tradition and on a national scale; familiarization with the history of its creation;
Definition of the figurative-thematic and musical features of the kyui; consideration of them from the perspective of the synthesis of traditional and modern, as well as the relationship of the shertpe and tokpedombra styles.

For comparison, the author uses examples of kyuis of the Zhetysu and West Kazakhstan regions, songs of local authors of popular music, etc. In the study of the kyui, complex and comparative typological methods were applied, as well as the method of analyzing the kyuis by Doctor of Arts S.Utegalieva of Professor Kurmangazy KNK. At the same time, the author used the works of B. Baykadamova, D. Bakhtigalieva, E. Tungyshuly, B. Igilik, B. Muptekeev, M. Abugazy, Zh. Zhuzbay and others to study the "Yerkesilkym" kyu. The conclusions of this work can be used in educational and methodological practice, as well as in research on studies of the Kyui.

Keywords

dombra tradition of Zhetysu
Erkesylkym
theme of lyrics
dombra styles: shertpe and tokpe
MIRC (main intonational-rhythmic complex)

References

Шыңғожаев Ә. Желдірме. Күйлер мен әндер жинағы. Құрастырған Н.Әшіров.–Алматы:Қазақ кітабы, 2020.–144 б.

Сәттібайұлы К. Әлі күнге дейін композиторлар одағына мүше емеспін... Ә.Желдібаевпен жүргізілген сұхбат. Қаламгер қазынасы сериясынан. 22.08.2020ж

Күй серісі/Ж.Жүзбай//Егемен Қазақстан. – 2017. – 13 қазан (№197). – 9б

Есаман Х. Күй құрметіне арналған ескерткіш. Егемен Қазақстан, 10 Шілде, 2018. [Электронды ресурс] URL: egemen.kz: https://egemen.kz/article/171572-kuy-qurmetinearnalghan-eskertkish.

Күйші; әңг.К.Адырбекұлы// Түркістан. – 2009. -29 қаңтар (№4). -10б

Е.Тұңғышұлы «Атадан мұра» Алматы, «Санат», 1999

Бахтигалиева Д.С. Жанр Акжелен в инструментальной (домбровой) культуре казахов. Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата искусствоведения. – Алматы, 2008.– 25с.

Утегалиева С.И. Кюи А.Жайымова в контексте домбровой традиции Западного Казахстана//Музыкалық этнографиядағы тұлға, дәстүр, мәдениет// А.Затаевичтің 150жылдығына арналған халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. Құраст. Омарова А.,Недлина В.–Алматы. Құрманғазы атындағы қазақ ұлттық консерваториясы.–С.с.2251-258

Ахмедияров Қ. Шынар. Күйлер жинағы. Алматы:Дайк-Пресс, 1999. –185б.

Игілік Б.Қ. Қытай қазақтарының домбыра күйлеріндегі жанрлы-стильдік ерекшеліктер (2021 ғ.ғ.) // Б.Г.Ерзакович – музыка зерттеушісі. Б.Г.Ерзаковичтің 100 жыл толуына орай өткізілген халықаралық ғылыми практикалық конференцияның материалдары. –Алматы, 2008.– 217-223бб.

Мүптекеев Б. Стилевые особенности домбровых кюев Семиречья // Традиционная музыка Азии. Проблемы и материалы.– Алматы, 1996. С.с. 64-74.

Әбуғазы М. Алтай-Тарбағатай өңірінің күйшілік дәстүрі//Музыкалық білім және музыкалық ғылым саласындағы өзекті мәселелері. Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясының 60 жылдығына арналған халықаралық ғылыми –практикалық конференциясының материалдары.–Алматы, 2005. –196-199б.б.

Байқадамова Б. Некоторые особенности экспонирования в двухтемных кюях Курмангазы// Музыкознание. - Вып. VІІІ-ІХ. – Алма-Ата, 1976. С.с. 33-36.

Құрманғазы Сарыарқа Қ 77Күйлер (Құраст., түсініктерін жазған Қ.Ахмедияров. Әдеби өңдеген М.Құлкенов). – Алматы: Өнер, 1995. – 192б.

Клопова К. О проявлении универсальных законов в традиционной инструментальной музыке// Исполнительское творчество. История и ипроблемы развития на современном этапе. Материалы международной научно-практической конференции. Алматы, 2002.– С.С. 55-58.

Дәулеткерей. Күйлер. (Құраст. А.Жұбанов). – Алматы: Қазақтың мемлекеттік әдебиет баспасы, 1961. – 115б. (71б.)

Балманова Г. «Домбыра» мамандығы студенттеріне арналған «Этносольфеджио» пәнінің дәрістері. Дәулеткерей күйлері. Қолжазба. Алматы, 2020.– 7б.

Shynғozhayev А. Zheldіrme. Kyler men ander zhinagy. Kyrastyrgan N.Ashіrov.– Almaty: Kazak kіtaby, 2020.–144 p.

Sәttіbayyly K. Alі kynge deyіn kompozitorlar odagyna mүshe emespіn... A. Zheldіbayevpen zhyrgіzіlgen sykhbat. Kalamger kazynasy seriyasynan. 22.08.2020 zh.

Kyi serіsі /Zh.Zhүzbay// Egemen Kazakstan. – 2017. – 13 Kazan (№197). – 9 p.

Esaman Kh. Kyui kyrmetіne arnalgan eskertkіsh. Yegemen Kazakstan, 10 Shіlde, 2018. [Elektrondy resurs] URL: egemen.kz: https://egemen.kz/article/171572-kuy-qurmetine-arnalghaneskertkish.

Kyishі; aңg.K.Adyrbekyly// Tyrkіstan. – 2009. -29 kantar (№4). -10 p.

E.Tyngyshyly «Atadan myra» Almaty, «Sanat», 1999

Bakhtigaliyeva D.S. Zhanr Akzhelen v instrumentalnoy (dombrovoy) kulture kazakhov. Avtoreferat dissertatsii na soiskaniye uchenoy stepeni kandidata iskusstvovedeniya. – Almaty, 2008.– 25 p.

Utegaliyeva S.I. Kyui A.Zhayymova v kontekste dombrovoy traditsii Zapadnogo Kazakhstana // Muzykalyk etnografiyadagy tylga, dastyr, madeniyet // A.Zatayevichtіn 150-zhyldygyna arnalgan khalykaralyk gylymi-praktikalyk konferentsiya materialdary. Қyrast. Omarova A., Nedlina V.–Almaty. Қyrmangazy atyndagy kazak ylttyk konservatoriyasy.– p.p. 2251-258

Akhmediyarov Қ. Shynar. Kyler zhinagy. Almaty:Dayk-Press, 1999. –185 p.

Igіlіk B.Қ. Kytay kazaktarynyn dombyra kylerіndegі zhanrly-stildіk erekshelіkter (20-21 g.g.) // B.G.Erzakovich – muzyka zertteushіsі. B.G.Erzakovichtіn 100 zhyl toluyna oray otkіzіlgen khalykaralyk gylymi praktikalyk konferentsiyanyn materialdary. – Almaty, 2008.– 217-223 pp.

Mүptekeyev B. Stilevye osobennosti dombrovykh kyuev Semirechya // Traditsionnaya muzyka Azii. Problemy i materialy.– Almaty, 1996. pp. 64-74.

Әbuғazy M. Altay-Tarbagatay oңіrіnің kyshіlіk dastүrі //Muzykalyk bіlіm zhane muzykalyk gylym salasyndagy ozektі maselelerі. Kyrmangazy atyndagy Kazag ylttyk konservatoriyasynyn 60 zhyldygyna arnalgan khalykaralyk gylymi – praktikalyk konferentsiyasynyn materialdary.– Almaty, 2005. – 196-199 pp.

Bayқadamova B. Nekotorye osobennosti eksponirovaniya v dvukhtemnykh kyuyakh Kurmangazy// Muzykoznaniye. - Vyp. VІІІ-ІKh. – Alma-Ata, 1976. p.p. 33-36.

Құrmanғazy Saryarka K 77Kүyler (Kyrast., tysіnіkterіn zhazgan K.Akhmediyarov. Adebi ondegen M.Kylkenov). – Almaty: Oner, 1995. – 192 p.

Klopova K. O proyavlenii universalnykh zakonov v traditsionnoy instrumentalnoy muzyke// Ispolnitelskoye tvorchestvo. Istoriya i iproblemy razvitiya na sovremennom etape. Materialy mezhdunarodnoy nauchno-prakticheskoy konferentsii. Almaty, 2002.– p.p. 55-58.

Dәuletkerey. Kyler. (Kyrast. A.Zhybanov). – Almaty: Kazaktyn memlekettіk adebiyet baspasy, 1961. – 115 p. (71 p.)

Balmanova G. «Dombyra» mamandygy studentterіne arnalgan «Etnosolfedzhio» panіnіn darіsterі. Dauletkerey kylerі. Kolzhazba. Almaty, 2020.– 7 p.

Published:

2021-06-30

Received by editorial:

2024-02-19

Journal number

№ 2

Volume