Мақала туралы ақпарат
Мақаланың жарияланған күні
2024-03-22
Мақала беті
83-100
Бөлім
Пікірлер, шолулар, сұхбаттар
Лицензия
Аңдатпа
Орталық Азиядағы театр үдерісі қалыптасу және даму тарихының ортақтығымен, негізгі қағидаларымен және сонымен бірге ұлттық театрлардың өзіндік ерекшелігімен және көркемдік әркелкілігімен сипатталады. Оның аймақтағы трансформациясының көрсеткіші – қазіргі таңда мәдениеттер арасындағы диалог алаңы ретінде маңызды мәнге ие болып отырған театр фестивалі. VI Халықаралық «Айтматов және театр» театр фестивалінің (2023) жеңімпаз спектакльдерінің мысалын пайдалана отырып, Шыңғыс Айтматов әлемінің мифопоэтикалық суреті заманауи сахналық интерпретациялар контекстінде қарастырылады. Фестивальде драмалық шығармалардан гөрі прозалық шығармалар ұсынылды. Бұл логоцентристік шығыс мәдениеттері аясында жасалған спектакльдердің эстетикалық құрылымының ерекшеліктерін анықтады. Мақалада «Боранды бекет» және «Ақ кеме» қойылымдары үздіктер қатарында болған Орталық Азияның жетекші жас режиссёрлерінің бірі Ұланмырза Қарыпбаевтың спектакльдері талданады. Бұл қойылымдар Ұ. Қарыпбаевтың режиссурасының ең сипатты белгілерін көрсетті: бай метафоралық жүйе, театрлық полифония, ритуализация, гротеск, күрделі мизансцена.
Режиссёр Нұрқанат Жақыпбай «Жан пида» көлемді пьесасында тарихи жадының, ұлттық болмыстың өзекті мәселелерін қозғады. Оның сахналық интерпретациясы көпқабатты көрнекіліктермен, талғампаз пластикалық шешімдермен, көркем топтама көріністермен, күрделі музыкалық партитурамен, актерлік қойылымдағы монологтық принциппен ерекшеленеді. «Ана – Жер-ана» спектаклінің сахналық нұсқаларының режиссёрлері Баир Бадмаев пен Гафур Марданов Ананың өмір жолын дүниенің ұлттық суреті контекстінде жасады.
Фестиваль Орталық Азиядағы Ш. Айтматов шығармашылығын сахнада тек сөзбен жүрудің әдеттегі жолынан тереңірек түсіндіруге бет бұрумен сипатталатын заманауи театрландырылған интерпретациясын көрсетті. Композициялық жағынан күрделі сахналық шығармалар барлық құрамдас бөліктер: сөз, сахналық іс-әрекет, сценография, бай пластикалық партитура, сахнадағы орындаушылардың шынайы музыкалық дәйектілігі тең болатындай жасалатыны анық. Режиссёрлер өзекті мәселелерді көтеріп, шындықты көркемдікпен ұғынып, оны идеяларда, бейнелерде, сахналық шешімдерде Орталық Азия театр өнерінің байлығы мен жан-жақтылығын бейнелейді.
Тірек сөздер
театр фестивалі
Шыңғыс Айтматов
мифопоэтикалық сурет
метафора
интерпретация
архетиптер
Дереккөздер тізімі және References
Воглер, Кристофер. Путешествие писателя. Мифологические структуры в литературе и кино. Перевод с английского Марии Николенко, редактор Роза Пискотина. Москва, Альпина нон-фикшн, 2015. 476 с.
Леман, Ханс-Тис. Постдраматический театр. Предисловие Анатолия Васильева; перевод с немецкого, вступительная статья и комментарии Натальи Исаевой. Москва, АВСdesign, 2013. 312 с.
Мальцева, Ольга. Театр Эймунтаса Някрошюса (Поэтика). Москва, Новое литературное обозрение, 2013. 304 с.
Руднев, Павел. Драма памяти. Очерки истории российской драматургии. 1950–2010-е. Москва, Новое литературное обозрение, 2018. 496 с.
Якубова, Наталия. Театр эпохи перемен в Польше, Венгрии и России. 1990-е–2010-е годы. Москва, Новое литературное обозрение, 2014. 376 с.
References
Lehmann, Hans-Thies. Postdramaticheskij teatr [Postdramatic Theater]. Introduction by Anatoliy Vasilyev, transl. from German, aut. article and comments by Natalya Issayeva. Moscow, ABCdesign, 2013. (In Russian)
Maltseva, Olga. Teatr Ejmuntasa Nyakroshyusa (Poetika) [Theater of Eymuntas Nyakroshyus (Poetics)]. Moscow, Novoe literaturnoe obozrenie PublNew Literary Review], 2013. (In Russian)
Rudnev, Pavel. Drama pamyati. Ocherki istorii rossijskoj dramaturgii. 1950–2010-e [Drama of Memory. Essays on the History of Russian Drama. 1950–2010]. Moscow, Novoe literaturnoe obozrenie [New Literary Review], 2018. (In Russian)
Vogler, Christopher. Puteshestvie pisatelya. Mifologicheskie struktury v literature i kino [A Writer's Journey. Mythological Structures in Literature and Cinema]. Transl. from English by Mariya Nikolenko, edited by Roza Piskotina. Moscow, Alpina non-fiction, 2015. (In Russian)
Yakubova, Natalya. Teatr epohi peremen v Polshe, Vengrii i Rossii. 1990–2010 gody [Theater of the Age of Change in Poland, Hungary and Russia. 1990–2010]. Moscow, Novoe literaturnoe obozrenie [New Literary Review], 2014. (In Russian)
Жарияланған:
2024-03-22
Редакцияға түсті:
2024-03-16
Журнал нөмірі
№ 1
Том
12
Мақаланы жүктеп алу
Russian