Мақаланы жүктеп алу
Russian
Авторлар
Мақала туралы ақпарат
Мақаланың жарияланған күні
2024-09-08
Мақала беті
62–80
Бөлім
Өнер және гуманитарлық ғылымдар
Лицензия
Аңдатпа
Бүгінгі таңда мамандар мен қалың жұртшылық ХІХ ғасыр мен ХХ ғасыр басындағы Қазақстанның мұрағаттық фотосуретіне аса назар аударады. Кескіндеме мен фотосурет арасындағы қарым-қатынас тарихы, Қазақстанның бейнелеу өнерінің жауһарларын жасаудағы соңғысын пайдалану қазіргі заманғы отандық өнертанудың маңызды мәселелеріне айналуда.
Мақаланың мақсаты – фотосуретті мифологиялық коннотациялар үшін ресурс ретінде түсіну және Қазақстанның кескіндеме мектебінің қалыптасу жылдарында және қазіргі қазақ шеберлерінің көркемдік тәжірибелерінде мәдени жадыны өзектендіру. Қойылған мақсатқа байланысты мақаланың міндеттері кеңестік кезеңдегі бейнелеу өнерінде фотосуреттің қолданылуын және оның күнделікті өмірдегі өзгерістер мен жаңа кейіпкерлердің пайда болуын көрсетудегі рөлін қарастыру; фотосуретті заманауи көркемдік тәжірибенің құралы ретінде зерттеу; қазіргі суретшілердің шығармаларындағы фотосуретпен жұмыс істеу ерекшеліктерін анықтау.
Зерттеудің негізгі әдісі – таңдаулы шығармаларды өнертанулық талдау. Сталиндік кезеңнің кескіндемесін түсіну және онда дәуірдің идеологиялық дискурсын көрсету үшін құрылымдық- семиотикалық әдіс қолданылады. Қазіргі заманғы суретшілердің мұрағаттық фотосуреттерді иемдену ерекшеліктерін ұжымдық жарақат рефлексиясы ретінде анықтау тарихи білімнің постколониялық бағыттарына жүгінуге әкелді. Фотосуреттің рөлі визуалды зерттеу және жадты зерттеу тұрғысынан тұжырымдамаланған, бұл өткенді бейнелеу үшін осы медианы пайдалану идеясын ашуға мүмкіндік береді.
Фотосурет пен кескіндеменің өзара қатынасы Қазақстанның визуалды мәдениетінің бейнелі жүйесінің маңызды сипаттамасы болып табылатыны анықталды, бұл құбылысты өнерде бейнелеудің әртүрлі кезеңдерінде қарастыруға мүмкіндік береді. Тоталитаризм дәуіріндегі фотосуретке бет бұру суретшілерге әлеуметтік-реалистік тұрмыстық жанрдағы шығармаларда ұлттық ойлау архетиптерін елестету үшін өткеннің жоғалып бара жатқан бейнесімен байланыс орнатуға мүмкіндік берді.
Қазіргі визуалды мәдениет кеңестік кезеңдегі жарақаттық тәжірибені түсіну үдерістерін көрсетеді. Кеңестік фотографиялық мектептің мұрағаттық фотосуреттері мен шығармаларын иемденуге негізделген постжадтың тұрақты жұмысы өзін-өзі анықтау үдерісін бастай отырып, мифологияландыру және идеологиямен байланысты жоқ қоғамдық тарихты қалыптастырудың тәсілдерінің біріне айналды. Кескіндеме мен кадрды ресми түрде жақындастыру арқылы фотосуретке «оралу» және ескі кадрлар арқылы жойылып кеткен қала көріністерін кескіндемелік қайта құру үдерісі мәдени жадты жаңарту және сәйкестендіру стратегияларын күшейту үшін негіз болды.
Тірек сөздер
фотосурет
кескіндеме
мәдени жады
замануи
көркемдік тәжірибелер
постколониялық
постжады
сәйкестілік
Дереккөздер тізімі және References
Список источников
Абашин, Сергей. «Власть и фотография: визуальная репрезентация в имперской рамке». Неприкосновенный запас, № 4 (84), 2012, с. 120–138.
Абылхожин, Жулдузбек, и др. Визуальная антропология образов казахстанской культуры XX–XXI вв. Учебное пособие. Алматы, ИД «Жибек Жолы», 2022, 172 с.
Барт, Ролан. Camera lucida. Комментарий к фотографии. Перевод с французского Михаила Рыклина. Москва, Ad Marginem, 1997, 224 с.
Васильева, Екатерина. «Фотография: к проблеме вещи». Вестник Санкт-Петербургского университета. Искусствоведение, т. 12, № 2, 2020, с. 275–294. DOI: 10.21638/spbu15.2022.204.
Прищепова, Валерия. Иллюстративные коллекции по народам Центральной Азии второй половины XIX – начала XX века в собраниях Кунсткамеры. Санкт-Петербург, Наука, 2011, 452 с.
Рыскулова, Наргиза. «"Деколонизация мышления". Как новое поколение Казахстана борется за возрождение своей культуры». BBC News, 20 мая 2023, www.bbc.com/russian/features-65614334. Дата доступа 13 мая 2024.
Саид, Эдвард. Ориентализм. Западные концепции Востока. Перевод с английского Александра Говорунова. Санкт-Петербург, Русский Мiръ, 2006, 640 c.
Серто, Мишель де. Изобретение повседневности. 1. Искусство делать. Перевод с французского Дмитрия Калугина, Натальи Мовниной; научный редактор К. Ермошина. Санкт-Петербург, Издательство Европейского университета в Санкт-Петербурге, 2013, 330 с.
Ушакин, Сергей. «Обличья обезличивания: портреты без лица и Минская школа постколониальной фотографии». Антропологии, № 1, 2022, с. 77–135. DOI: 10.33876/2782-3423/2022-1/77-135.
Хирш, Марианна. Поколение постпамяти: письмо и визуальная культура после Холокоста. Перевод с английского Николая Эппле, под редакцией Л. Любавиной. Москва, Новое издательство, 2021, 428 с.
Шарипова, Диляра, и Светлана Кобжанова. «Особенности современной истории искусства Казахстана. Взаимодействие живописи и кинематографа». Вестник КазНУ имени аль-Фараби. Серия историческая, т. 102, № 3, 2021, c. 169–177. DOI: 10.26577/JH.2021.v102.i3.17.
Bourdieu, Pierre. Photography: A Middle-brow Art. Oxford, Polity Press, 1998.
Clark, Katerina. The Soviet Novel. History as Ritual. 3rd ed., Bloomington, Indianapolis, Indiana University Press, 2000.
References
Abashin, Sergey. “Vlast’ i fotografiya: vizual’naya reprezentasiya v imperskoy ramke.” [“Power and Photography: Visual Representation in an Imperial Frame.”] Neprikosnovennyy zapas, no. 4 (84), 2012, pp. 120–138. (In Russian)
Abylkhozhin, Zhulduzbek, et al. Vizual’naya antropologiya obrazov kazakhstanskoy kultury XX–XXI vv. Uchebnoe posobie [Visual Anthropology of Images of Kazakhstani Culture of XX–XXI Centuries. Textbook]. Almaty, Zhibek Zholy PH, 2022. (In Russian)
Barthes, Roland. Camera lucida. Kommentariy k fotografii [Camera Lucida. Reflections on the Photography]. Transl. from French by Mikhail Ryklin. Moscow, Ad Marginem, 1997. (In Russian)
Bourdieu, Pierre. Photography: A Middle-brow Art. Oxford, Polity Press, 1998.
Certeau, Michel de. Izobretenie povsednevnosti. 1. Iskusstvo delat’ [L’invention du quotidien. 1. Arts de faire]. Transl. from French by Dmitry Kalugin and Natalya Movnina. St. Petersburg, PH of the St. Petersburg European University, 2013. (In Russian)
Clark, Katerina. The Soviet Novel. History as Ritual. 3rd ed. Bloomington, Indianapolis, Indiana University Press, 2000.
Hirsch, Marianne. Pokolenie postpamyati. Pis’mo i vizual’naya kul’tura posle Kholokosta [The Generation of Postmemory: Writing and Visual Culture After the Holocaust]. Transl. from English by Nikolay Epplee. Moscow, Novoe izdatel’stvo. 2021. (In Russian)
Prischepova, Valeriya. Illustrativnye kollektsii po narodam Tsentralnoy Azii vtoroy poloviny XIX – nachala XX veka v sobraniyakh Kunstkamery [Illustrative Collections on the Central Asian Peoples of the Second Half of the XIX – Early XX Centuries in the Collections of Kunstkamera]. Saint Petersburg, Nauka, 2011. (In Russian)
Ryskulova, Nargiza. “‘Decolonizatsiya myshleniya.’ Kak novoe pokolenie Kazakhstana boretsya za vozrozhdenie svoey kul’tury.” [“‘Decolonisation of Mind.’ How Kazakhstan’s New Generation is Struggling to Restore its Culture.”] BBC News, 20 May 2023, www.bbc.com/russian/features-65614334. Accessed 13 May 2024. (In Russian)
Said, Edward. Orientalizm. Zapadnye kontseptsii Vostoka [Orientalism: Western Concepts of the Orient]. Transl. from English by Aleksandr Govorunov. St. Petersburg, Russkiy Mir, 2006. (In Russian)
Sharipova, Dilyara, and Svetlana Kobzhanova. “Osobennosti sovremennoy istorii iskusstva Kazakhstana. Vzaimodeistvie zhivopisii kinamatografa.” [“Features of the Modern Art History of Kazakhstan. Interaction of painting and Cinema.”] Journal of History, vol. 102, no. 3, 2021, pp. 169–77. DOI: 10.26577/JH.2021.v102.i3.17. (In Russian)
Ushakin, Sergey. “Oblich’ya obezlichivaniya: portrety bez litsa i minskaya shkola postcolonial’noy fotografii.” [“Figures of Depersonalization: Portraits without a Face and the Minsk School of Postcolonial Photography.”] Antropologies, no. 1, 2021, pp. 77–135. DOI: 10.33876/2782-3423/2022-1/77-135. (In Russian)
Жарияланған:
2024-09-08
Редакцияға түсті:
2024-05-17
Журнал нөмірі
4
Том
12
Мақаланы жүктеп алу
Russian