Мақала туралы ақпарат
Мақаланың жарияланған күні
2023-06-29
Мақала беті
32–48
Бөлім
Өнер және гуманитарлық ғылымдар
Лицензия
Аңдатпа
Бұл зерттеу Қазақстанда бейнелеу өнерінің кәсіби мектебінің қалыптасуының әртүрлі кезеңдеріндегі бақсы бейнесін көркемдік тұрғыдан түсінуге арналған. Қазақстанның исламға дейінгі өмірі оның рәсімдері мен салт-дәстүрлерінде және көшпелі қазақтардың күнделікті өмірі суретшілердің кейінгі ұрпаққа қалдырған шығармашылық түсіндірмелерінің объектісіне айналды. Мақалада қарастырылған бақсы негізгі бейне болып табылатын бірқатар туындылар суретшілердің кескіндеме тілі мен қолданбалы өнер техникасынан бастап акциялар мен перформанстар сияқты заманауи өнердің эксперименттік көркемдік тәжірибесіне дейін әртүрлі құралдар мен технологияларды пайдалана алатынын көрсетеді. Қуаныш Есіркеевтің (кескіндеме), Әбдірашит Сыдыхановтың (кескіндеме), Зейнелхан Мұхамеджанның (кестені кестелеу), Молдақұл Нарымбетовтың және «Қызыл трактор» тобының (акциялар, спектакльдер, кескіндеме) туындылары талданады. Өнер түрін таңдауға қарамастан, суретшілер бақсының бейнесін көптеген – көркемдік, стилистикалық, семантикалық, философиялық түрлендірулерге ұсынады. Алыс өткеннің архетипі ежелгі мәдени мұраны қазіргі заман контекстінде өзектендірудің мысалы бола алады.
Тірек сөздер
бақсы
Қорқыт Ата
бақсылық
Қазақстанның кескіндемесі
кестені кестелеу
орындаушылық өнер
Дереккөздер тізімі және References
шедевров искусства Казахстана. Государственный музей искусств РК им. А. Кастеева. Куаныш Есиркеев (текст К. Мукажановой). – Алматы, 2022. – 240 с.
Аймухамбет, Ж. А. Коркыт ата в казахском фольклоре и литературе // Евразийский Союз Ученых. – 2016. – № 5–3(26). – С. 59–63.
Аязбекова, С. Ш. Картина мира этноса: Коркут-ата и философия музыки казахов. – 3-е изд. – Нур-Султан: АСТ Полиграф, 2021. – 282 с.
Аязбеков, С. А., Аязбекова, С. Ш. Культура и искусство Великой степи: цивилизационный контекст. – Нур-Султан: АСТ Полиграф, 2021. – 392 с. (Серия «Цивилизации и искусство Великой степи»).
Барманкулова, Б. К. Художник из Караганды Куаныш Есиркеев // Искусство: Ежемесячный журнал Министерства культуры СССР, Союза художников СССР, Академии художеств СССР. – 1990. – № 9. – С. 37–40.
Барманкулова, Б. К. История искусств Казахстана. В 3-х т. (русский). – Алматы: Онер, 2011. – Том 3: Живопись. Графика. Скульптура. – 192 с.
Барманкулова, Б. К. Абдрашит Сыдыханов: Каталог выставки к 80-летию художника. Государственный музей искусств РК им. А. Кастеева. – Алматы, 2017. – 108 с.
Газиев, И. М. Зарождение профессионализма в музыкальной культуре древних тюрков // Вестник ЧГПУ. – 2008. – № 12. – С. 179–194.
Жуйкова, Л. А. Балетный спектакль Дамира Уразымбетова «Странствия Коркыта» в контексте диалога культур // Central Asian Journal of Art Studies. – 2020. – Т. 5. – № 4. – С. 40–55. – URL: https://cajas.kz/journal/article/view/285.
Ибраева, В. В. Искусство Казахстана: Постсоветский период. – Алматы: Тонкая грань, 2014. – 144 с.
Мустафина, Р. М. Представления, культы и обряды у казахов. – Алма-Ата: Қазақ университеті, 1992. – 176 с.
Резникова, Е. И. Молдакул Нарымбетов: Каталог выставки (вступительная статья). – Алматы, 2013. – 120 с.
Тохтабаева, Ш. Ж. Этномодернизм в знаковой вышивке Зейналхана и Ботакоз Мухаметжан. – Алматы: ТОО «LA GRÂCE», 2020. – 32 с.
Филатов, В. А. Молдакул Наримбетов. Восток – Запад. 2002. Перформанс / Международный художественный фестиваль Тенгри-Умай «Открытый город»: Каталог. – Алматы, 2002. – 270 с.
References
shedevrov iskusstva Kazakhstana [orig. Russian: 100 Masterpieces of Kazakhstani Art]
– Almaty: Abilkhan Kasteyev State Museum of Arts of the Republic of Kazakhstan, 2022.
– 240 p.
Ayazbekov, S. A.; Ayazbekova S. Sh. Kultura i iskusstvo Velikoy stepi: tsivilizatsionnyy
kontekst [orig. Russian: Culture and Art of the Great Steppe: A Civilizational Context].
– Nur-Sultan: AST Polygraph, 2021. – 392 p.
Ayazbekova, S. Sh. Korkut-ata i filosofiya muzyki kazakhov: Kartina mira etnosa
[orig. Russian: Korkut-Ata and the Philosophy of Kazakh Music: A Picture of the World
of the Ethnos]. – Nur-Sultan: AST polygraph, 2021. – 282 p.
Aymukhambet, Zh. A. Korkyt Ata v kazakhskom folklore i literature [orig. Russian:
The Image of Korkyt Ata in Kazakh Folklore and Literature] // Eurasian Union
of Scientists. – 2016. – No. 5–3(26). – PP. 59‒63.
Barmankulova, B. K. Abdrashit Sydykhanov: Katalog vystavki k 80-letiyu khudozhnika
[orig. Russian: Abdrashit Sydykhanov: Exhibition Catalog for the 80th Anniversary
of the Artist]. – Almaty: Abilkhan Kasteyev State Museum of Arts of the Republic
of Kazakhstan, 2017. – 108 p.
Barmankulova, B. K. Istoriya iskusstv Kazakhstana. V 3-kh tomakh [orig. Russian: History
of Kazakhstan Arts. In 3 Volumes]. – Almaty: Oner, 2011. – Volume 3: Painting. Graphics.
Sculpture. –192 p.
Barmankulova, B. K. Khudozhnik iz Karagandy Kuanysh Yesirkeyev [orig. Russian: Artist
from Karaganda Kuanysh Yessirkeyev] // Monthly Magazine of the Ministry of Culture
of the USSR, the Union of Artists of the USSR, the Academy of Arts of the USSR. – 1990.
– No. 9. – PP. 37‒40.
Filatov, V. A. Moldakul Narimbetov. Vostok – Zapad. 2002. Performans / Mezhdunarodnyy
khudozhestvennyy festival Tengri-Umay “Otkrytyy gorod”: Katalog [orig. Russian: Moldakul
Narimbetov. East – West. 2002. Performance / International Art Festival Tengri-Umai Open
City]. – Almaty: 2002. – 270 p.
Gaziyev, I. M. Zarozhdeniye professionalizma v muzykalnoy kulture drevnikh tyurkov
[orig. Russian: Origin of Professionalism in Musical Culture of Ancient Turkis] // Bulletin
of South-Ural State Humanities-Pedagogical University. – 2008. – No. 12. – PP. 179‒194.
Ibrayeva, V. V. Iskusstvo Kazakhstana: Postsovetskiy period [orig. Russian: The Art
of Kazakhstan: The Post-soviet Period] / Valeria Ibrayeva. – Almaty: Tonkaya gran, 2014. – 144 p.
Mustafina, R. M. Predstavleniya, kulty i obryady u kazakhov [orig. Russian: Representations,
Cults and Rituals among the Kazakhs]. – Alma-Ata: Kazakh University, 1992. – 176 p.
Reznikova, Ye. I. Moldakul Narymbetov: Katalog vystavki (vstupitelnaya statya) [orig. Russian:
Moldakul Narymbetov: Exhibition Catalog (Introductory Article)]. – Almaty: 2013. – 120 p.
Tokhtabayeva, Sh. Zh. Etnomodernizm v vyshivalnoy zhivopisi Zeynalkhan i Botakoz
Mukhametzhan [orig. Russian: Ethno Modernism in Embroidery Painting Zeynalkhan
and Botakoz Mukhametzhan]. – Alma-Ata: LA GR CE, 2020. – 32 p.
Zhuikova, L. A. Baletnyy spektakl Damira Urazymbetova “Stranstviya Korkyta” v kontekste
dialoga kultur [orig. Russian: Ballet Performance Korkyt’s Wanderings by Damir Urazymbetov
in the Context of a Dialogue of Cultures] // Central Asian Journal of Art Studies. – 2020.
– Vol. 5. – No. 4. – P. 40‒55. – DOI 10.47940/cajas.v5i4.285.